Oliy ma’lumotsiz ham muvaffaqiyatli karera qurish mumkin, ammo bunday holatlar sanoqli. Diplom bilan buni amalga oshirish ancha osonroq. Turar joy topish va karera zinasidan ko’tarilish, agar siz nufuzli universitetda ta’lim olgan bo’lsangiz, yanada osonlashadi. Shuning uchun abituriyentlar va ularning ota-onalari kirish imtihonlariga oldindan tayyorgarlik ko’rishga harakat qilishadi. Achinarli tomoni shundaki, maktabdagi bilimlar mamlakatning eng yaxshi oliy o’quv yurtlariga yoki chet el universitetlariga kirish uchun aksariyat hollarda yetarli emas. Ayniqsa, talabalar kontrakt emas, grant asosida o’qishni xohlasalar. Bunday hollarda maktab o’quvchilariga tayyorlov kurslari yordamga keladi. Chunki ta’lim standartlari talablariga mos keluvchi dasturni mustaqil o’zlashtirish juda qiyin. Haqiqiy natijalari bor o’quv markazi abituriyentlarni imtihonga qanday tayyorlashini Bunker school rus tili va adabiyoti o’qituvchisi Madina Baxtiyarovna so’zlab beradi. Bunker school Madina Baxtiyarovna.
Assalomu alaykum, siz ta’lim berayotgan kurslar haqida qisqacha aytib bering.
Bunker school — bu Toshkentdagi abituriyentlar maktabi. U 2017 yildan beri mavjud. Biz o’quvchilarga O’zbekiston oliy o’quv yurtlariga va xorijiy universitetlarga bemalol kirishlari uchun yetarli bilim olishlariga yordam beramiz. Maktabimizda matematika, fizika, kimyo, biologiya, rus tili, adabiyot, ingliz tili, tarix va huquq bo’yicha darslar o’tkaziladi.
Qancha vaqtdan beri dars berasiz?
Rasman, men 7 yildan beri rus tili va adabiyot o’qituvchisiman. Ammo repetitorlikni maktabda o’qiyotganimdayoq, 12-13 yoshlarimda boshlaganman. Maktabda yaxshi o’qirdim va rus tili hamda adabiyot bo’yicha olimpiadalarda muntazam qatnashar edim. Bilimga bo’lgan ishtiyoqim tufayli ilk maoshimni boshlang’ich va yuqori sinf o’quvchilarini o’qitish orqali topa boshladim. Shuning uchun ilk imkoniyat paydo bo’lishi bilan o’quv markazida ishga joylashdim. Bunker school’ga universitetga kirganimdan keyin kirdim va bu yerda olti yildan beri ishlayman.
Sizda rus tili va adabiyot bo’yicha qanday o’quvchilar dars oladi?
Ikkala fan odatda filologiyaga o'qishga kiruvchi talabalar yoki milliy sertifikat olishni xohlovchilar tomonidan ro'yxatga olinadi.
Ikkala fanga odatda filologiya yo’nalishiga kirishni maqsad qilgan yoki milliy sertifikat olishni xohlagan o’quvchilar yozilishadi. Texnik fakultetlarga kirishni maqsad qilgan o’quvchilar faqat rus tiliga keladi. Ammo ular adabiyot fanining tanishuv darsidan shunday ilhomlanishadiki, ba’zan ruhiy ozuqa olish uchun adabiyot darslariga qatnashishadi ☺.
Ular ham davlat, ham Rossiya universitetlariga xuddi shu tarzda kirishga tayyorlanish uchun kelishadi. Ular odatda men bilan maslahatlashib, to'g'ri yo'nalishni tanladilarmi yoki yo'qmi, bilishadi.
Kurslar kirish imtihonlaridan muvaffaqiyatli o’tish imkoniyatini qanchalik oshiradi?
Bizning o’quv markazimizda juda yaxshi natijalar mavjud — har yili o’quvchilarimizning 90 foizidan ortig’i tanlangan oliy o’quv yurtlariga kirishadi. Deyarli hamma nufuzli universitetlarni tanlaydi va unda katta tanlov bo’ladi.
Bunday natijalarga qanday erishiladi?
Barcha dasturlarimiz O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Davlat test markazi (DTM) standartlari bo’yicha tuziladi. Shuning uchun o’quvchilarimiz kirish imtihonlarida ularni nimalar kutib turganini oldindan bilishadi, ular uchun kutilmagan savollar bo’lmaydi. Bunga erishish uchun markazimiz eng yaxshi o’qituvchilarni yollaydi. Bu yerda ishlash uchun magistrlik darajasini olish va maxsus DTM treninglaridan o’tish kerak. Bundan tashqari, o’quv markazida tajribasiz o’qituvchilarga joy yo’q.
Maktab bitiruv imtihonlari bilan universitetga kirish imtihonlari o’rtasida, abituriyentlarga qo’shimcha mashg’ulotlar kerak bo’ladigan darajada, katta tafovutlar mavjudmi?
Afsuski, shunday. Maktablarda oldindan tanlangan mavzular bo’yicha bitiruv imtihonlari o’tkaziladi. Ular imtihon dasturlarining juda kichik qismini qamrab oladi. DTM testlariga esa butun maktab dasturi bo’yicha savollar kiritiladi. Agar milliy sertifikat haqida gap ketsa, universitetda o’rganiladigan mavzular bo’yicha bilimlar ham kerak bo’ladi.
Kursdagi dars o’tish usuli va maktabdagi usul o’rtasida qanday farq bor?
Biz o’quvchilarimizni alohida dastur bo’yicha o’qitamiz. U DTM standartlari bo’yicha va O’zbekiston hamda xorijiy oliy o’quv yurtlariga kirish uchun maxsus ishlab chiqilgan. Shuningdek, o’quvchilarga qo’shimcha murabbiylar biriktiriladi, ular o’tgan mavzularni qayta ko’rib chiqishlari, mustahkamlashlari yoki uy vazifalarini bajarishlariga yordam beradilar.
Albatta, biz o’quvchilarning materialni qanchalik yaxshi o’zlashtirganlarini kuzatib boramiz. Buning uchun biz muntazam ravishda testlar o’tkazamiz. Har oyda DTM standartlari bo’yicha testlar o’tkaziladi. Bu orqali biz ularning bilimida bo’shliqlar bor-yo’qligini aniqlaymiz va ular kirish imtihonlarining formatiga moslashib olishadi.
Kurslar qancha vaqt davom etadi va guruhda qancha o’quvchi bo’ladi?
Kurslar 8-9 oy davom etadi, agar bu intensiv kurslar bo’lsa, 3-4 oy. Asosiy darslar haftada ikki marta o’tkaziladi, qo’shimcha mashg’ulotlar esa haftada 3-5 marta bo’lib o’tadi.
Guruhda 15-18 nafar o’quvchi bo’ladi. Bu odatdagi maktab sinflariga nisbatan ikki barobar kam. Yil davomida menda 60 dan ortiq o’quvchi bo’lishi mumkin.
Bizda onlayn darslar ham mavjud. Ularni uyda turib o’qishni afzal ko’radiganlar yoki boshqa shaharlar va mamlakatlardagi bolalar uchun mo’ljallangan.
Darslar qanday o’tadi?
Har bir o’qituvchi dars o’tish uslubini o’zi tanlaydi. Men o’z darslarimda, xususan, adabiyot fanidan, analitik usuldan foydalanaman. Bunda badiiy asar mazmuni mavzu, muammo, muallif g’oyasi va qahramonlar xususiyatlari nuqtai nazaridan tahlil qilinadi.
Eng asosiysi, men o’quvchilarga nafaqat imtihonlarda kerak bo’ladigan, balki hayotda ham foydali bo’ladigan bilimlarni berishga harakat qilaman.
Qaysi dars formati optimal deb hisoblaysiz?
Men oflayn va onlayn darslarni ham samarali deb bilaman. Karantin paytida markazimiz faoliyatini onlayn formatda davom ettirdi. Pandemiya davomida biz o’quvchilar ishtiyoq bilan mashg’ulotlarga qatnashishsa, yaxshi natijalarga erishish mumkinligini isbotladik.
O’quvchilaringizda ko’pincha qiyinchiliklar yuzaga keladigan mavzular bormi?
Agar rus tilini oladigan bo’lsak, ko’pincha tub almashadigan unli tovushlar va alohida ajratiladigan jumlalar bilan bog’liq qiyinchiliklar uchraydi. Adabiyot darslarida esa o’quvchilar uchun bir badiiy yo’nalishni boshqasidan ajratib olish doim ham oson emas. Ba’zi badiiy obrazlar borki, ular har qanday asarning asosini tashkil qiladi va ularni topish hamda klassifikatsiya qilishda qiyinchiliklar tug’ilishi mumkin. Lekin ko’p hollarda har bir o’quvchining o’ziga xos muammolari bo’ladi va ularni alohida hal qilish talab qilinadi.
Sizning o’quvchilaringiz rus adabiyotining qaysi asarlarini ko’proq yoqtiradilar va qaysilari qiyinchilik tug’diradi?
Bolalar odatda qisqa asarlarni yaxshi ko’rishadi 😅. Shuning uchun Chexov ijodini zavq bilan o’rganishadi. Ko’pchiligining yana Kumush asr she’riyatiga qiziqishi bor. Qiyinchilik esa epopeya romanlari — “Urush va tinchlik”, “Tinch Don” va “Doktor Jivago”da tug’iladi. Ularda ko’plab qahramonlar, syujetlar va voqealar mavjud, va barcha ma’lumotlarni yodda saqlab qolish oson emas, bu esa o’qish jarayonida qiyinchilik keltirib chiqaradi. Bundan tashqari, o’quvchilar o’sha davr voqeligiga tushunib yetishlari kerak bo’ladi.
Siz shaxsan qaysi mualliflar va asarlarni yoqtirasiz?
Mayakovskiyning poeziyasini yaxshi ko’raman. Uning bayon uslubi va o’z hissiyotlarini grotesk orqali ifodalash mahoratidan zavq olaman. Eng yaxshi ko’rgan poemalarimdan biri — “Shimoldagi bulutlar”.
Menga shuningdek Kafkaning “Metamorfoza”si ham yoqadi, unda inson qadriyatlari va munosabatlari kabi abadiy mavzular yoritilgan, va jamiyatda inson faqat foyda keltirayotganidagina qadrlanishini ko’rsatadi. Mopsanning “Pishka” asari ham menga yaqin, unda boshqa odamlarning so’zlari va hissiyotlari qanchalik noustuvor va beqaror ekanligi, shular uchun o’zingni qurbon qilish noto’g’ri ekanligi yaqqol tasvirlangan.
Nega rus tili va adabiyotini tanladingiz?
Bir so'z bilan hayratni ham, nafratni ham ifodalay oladigan rus tilining go'zalligi va buyukligi meni o'ziga tortadi🤌.
Adabiyot esa butun davrlarni aks ettiradi, chunki u madaniyat, tarix, san'at va hayotning boshqa ko'plab jabhalarini o'z ichiga oladi, ularni so'z orqali, qahramon va uning odatlari orqali to'liq ochib beradi.